Kada ste pregazili, gacajući kao po blatu, smetlište svih teorija, pomirljivih ili međusobno netrpeljivih, kada ste se danteovski naginjali, vođeni rukom nekog Vergilija, ili glasom čičerona, nad paklenom multiplikacijom tzv. umetničkih vizija, od altamirskih, flamanskih, renesansnih, secesionističkih, socrealističkih, enformelističkih, opartističkih i popartističkih; kada ste već dali dušu đavolu i uronili u svet umetnosti kao u svet muzike, dakle efemernosti, kada ste najzad izišli iz te začaranosti da na trenutak sredite svoje račune sa sobom i sa svetom, da se otrgnete iz tog imaginarnog muzeja slika i priviđenja što čine vaš život, da sperete sa sebe blato i đinđuve zavodljivih teorija koje su uvek ispravne u odnosu na model prema kojem su stvorene, funkcionalne jer su drugostepene, jer su samo jasan opis stvaralačkog čina i namera, kad ste dakle shvatili da se sve u umetnosti može s jednakim pravom i jednako efikasno braniti, dokazivati i uzdizati do principa, jedino mogućnog, kao što se svaka umetnička praksa i iz nje proizišla (dvajurodna) teorija može isto tako efikasno rušiti i stavljati na već pogolemo smetlište finalnih proizvoda ljudskog stvaralačkog ludila, jer sve je jednako podložno efemeridama ukusa, senzibiliteta dana i vremena, rotacionom principu galaksija i planeta, nekom večnom kalendaru po kojem se u hirovitom smenjivanju koje postaje zakon pojavljuju potonule vrednosti i senzibiliteti; gde se stvara fama posmrtne slave (kao da ona nije zagarantovana svakom!), kada zalupite dakle za sobom vrata tog slavnog imaginarnog muzeja, koji nije ništa drugo do samo smetlište ljudske taštine, i otmete se zavodljivom ratiu teorijskih postulata – ponovo stojite sami, na golemom smetlištu umetnosti kao na kakvoj piramidi (ako ste uspeli da se domognete tog vrtoglavog vrha) sa saznanjem, sa jednim jedinim, elementarnim saznanjem, poslednjom istinom: da u umetnosti postoji samo jedan jedini vrhovni princip koji se može označiti skolastičkom, moralističkom formulom ISTINE i LAŽI. Istinita je ona umetnost koja, bez obzira na svoje formalne i sadržajne premise, bez obzira na funkcionalnost teorijskih obrazaca i pravaca, bez obzira na liniju, boju, zvuk, bez obzira na potrebe dana i potrebe noći, bez obzira na mitski sadržaj ili aktuelni odziv na aktuelne teme, bez obzira na intelektualni ili lirski brio, bez obzira na "potez kičice", na vrstu materijala i funkcionalnost u okviru tzv. opusa, koja, dakle, izvan vidljivog i opipljivog, nosi na sebi pečat stvaralačke nužnosti, ono što se u poeziji naziva patetično "pisati krvlju" a što bi u slikarstvu trebalo da ima adekvatnu sintagmu "slikati žučem" (žučju). Kada ste pregazili, gacajući po blatu, smetlište svih teorija, ali samo tada, doći ćete, dakle, do te dragocene sposobnosti da razlikujete ISTINU od LAŽI – možda jedinog iskustva koje se iz umetnosti izvući može.

Slikarstvo Radomira Reljića neka bude primer te ISTINE. (Formalno teorijska objašnjenja – mitologeme i strukture prepustimo stručnjacima.)

Beograd, 1975.