Karcinom pluća
Tihi ubica
Kasno otkrivanje karcinoma pluća je i osnovni razlog što je uspeh lečenja ove bolesti mali, a samim tim smrtnost velika
Najveći bilans žrtava u Srbiji – nevezano za pol – beleži karcinom pluća. Godišnje u našoj zemlji od raka pluća približno oboli 5200 i umre 4600 osoba.
Prema podacima Instituta za javno zdravlje "Milan Jovanović Batut", maligni tumori pluća i bronhija vodeća su maligna lokalizacija i u obolevanju i u umiranju među muškarcima, dok su kod žena četvrti uzrok obolevanja i kod onih sa dijagnozom raka drugi uzrok umiranja.
Karcinom pluća je jedan od najpodmuklijih malignih tumora, zato što veoma dugo može da postoji, a da praktično ne daje nikakve znake i nikakve bitne smetnje.
Njegovo otkrivanje je često povezano sa pojavom simptoma odmakle bolesti – kašalj, iskašljavanje sukrvice i gušenje. Kasno otkrivanje je i osnovni razlog što je uspeh lečenja kod karcinoma pluća mali, a samim tim i smrtnost velika. Postoji više vrsta karcinoma pluća, a od veličine i položaja tumora zavisi da li je pacijent podoban da se lečenje počne hirurškim putem, ili operaciji prethode terapija zračenja i hemioterapija.
Simptomi
Simptomi raka pluća zavise od tipa, mesta i načina na koji se širi. Obično je glavni simptom neprestani kašalj. Ljudi sa hroničnim bronhitisom koji obole od raka pluća često primećuju da njihov kašalj postaje jači i da iskašljavaju sukrvicu.
Simptomi koji nastaju kasnije uključuju gubitak apetita, gubitak težine i slabost. Rak pluća često uzrokuje nakupljanje tečnosti oko pluća, a ukoliko se širi unutar pluća, može doći do niskog pritiska i zatajenja srca.
Rak može da raste i u nekim živcima vrata i tada uzrokuje spuštene kapke, malu zenicu, udubljeno oko i smanjeno znojenje na jednoj strani lica. Skup tih simptoma poznat je kao Homerov sindrom. Rak na plućnom vršku može rasti u živce koji opskrbljuju ruku i činiti je bolnom, obamrlom i slabom. Oštećeni mogu biti i živci glasnih žica, što dovodi do promuklosti.
Dijagnoza
RTG grudnog koša predstavlja prvi nalaz kod pacijenata bez simptoma koji upućuje na dijagnozu i zahteva dalju obradu.
RTG grudnog koša može otkriti većinu plućnih tumora, premda mu mali tumori mogu promaći. Međutim, RTG pokazuje samo senku na plućima, što nije dokaz raka. Obično je potrebna mikroskopska pretraga uzorka tkiva. Ponekad uzorak iskašljaja može osigurati dovoljno materijala za takvu pretragu (zove se citologija iskašljaja). Da bi se došlo do tkiva, može se napraviti i bronhoskopija. Ako je rak preduboko u plućima, da bi se mogao doseći bronhoskopom, lekar može doći do uzorka ubadanjem igle kroz kožu pod kontrolom CT-a. Taj se postupak zove iglena biopsija. Nekada se do uzorka može doći samo hirurškim zahvatom koji se naziva torakotomija.
CT može pokazivati mala zasenjenja koja se ne vide na RTG-u grudnog koša. CT-om se može utvrditi jesu li povećani limfni čvorovi. Međutim, biopsija (uzimanje uzorka za mikroskopsku pretragu) je često potrebna da se utvrdi da li je povećanje nastalo zbog upale ili zbog raka. CT snimci trbuha ili glave mogu pokazati da se rak proširio na jetru, nadbubrežne žlezde ili mozak. Snimci kostiju mogu pokazati da se proširio na kosti. Budući da karcinom malih ćelija ima tendenciju širenja u koštanu srž, lekar ponekad napravi biopsiju koštane srži (uzimanje uzorka za mikroskopsku pretragu).
Stadijum raka upućuje na najprikladnije lečenje i omogućava lekaru da proceni bolesnikovu prognozu.
Rak pluća ne nastaje na osnovu genetske predispozicije, kao što je to slučaj sa karcinomom dojke ili štitaste žlezde. Presudnu ulogu u njegovom nastanku imaju spoljašnji uticaji, a glavni je – dim cigarete.
U javnosti je poznato da je rak pluća posledica aktivnog pušenja duvanskih proizvoda, ali se još nedovoljno uzima u obzir činjenica da rak pluća nastaje i kao posledica udisanja duvanskog dima iz okruženja tj. "pasivno pušenje".
