Za "Vreme" iz Kečkemeta

Na aerodromu pored Kečkemeta prošli vikend održan je ako ne najveći, onda siguirno jedan od najvećih aeromitinga ove godine u kontinentalnoj Evropi. Za razliku od sajmova avijacije o kojima je "Vreme" ranije pisalo, ovakvi aeromitinzi imaju za cilj zabavu najširih narodnih masa, prikazivanje vazduhoplova i veština upravljanja, kako okupljenim gledaocima tako i međusobno između samih avijatičara – na mađarskom aeromitingu nastupili su učesnici iz Češke, Slovačke, Austrije, Slovenije, Srbije, Hrvatske, Poljske, Rumunije, Ujedinjenog Kraljevstva, Turske, Francuske, Španije, Holandije, Belgije, Švedske, Nemačke, Danske, SAD…, naravno, zemlje domaćina.

O veličini manifestacije govori i podatak da je, kako bi se ublažio saobraćajni haos, 60 hektara polja u okolini pretvoreno u parking prostor – oni najuporniji počeli su sa okupljanjem već u svitanje kako bi osigurali mesto. Što automobilom, što javnim prevozom ili u ravnici neizostavnim biciklima, peške ili avionom (recimo, "red bul" putničkim VIP avionom), prema prvim procenama kroz aerodrom je za dva dana prošlo oko 100.000 posetilaca i gostiju.

Letačkim programom dominirali su švedski borbeni avioni "gripen"; ne toliko po atraktivnosti prikazanog letenja već po brojnosti i činjenici da su Šveđani nastupili skoro kao da su na svom terenu, više nego zadovoljni isporukama Češkoj i Mađarskoj koje su počele pre dve, odnosno jedne godine. Dobrim delom zahvaljujući uvođenju "gripena" u naoružanje kao kulminacije – barem što se tiče avijacije – političkih, ekonomskih i reformi oružanih snaga, ove dve nekadašnje članice Varšavskog pakta vrlo brzo su uspele da "uhvate" priključak u – i na srpskim prostorima toliko željene – evroatlantske (čitaj NATO) integracije. Pet mađarskih "gripena" u formaciji učestvovalo je u preletu na otvaranju aeromitinga, a tokom programa samostalne nastupe prikazali su švedski, češki i, naravno, opet domaći piloti na istom avionu. "Gripen" je u jeku kampanje za prodaju aviona i u drugim zemljama regiona koje su pokazale interesovanje da obnove avijaciju pa nije za čuđenje što su predstavnici "gripena" iz Hrvatske doveli kao svoje goste grupu novinara kako bi im pokazali mađarsko i češko zadovoljstvo proizvodom koji nude pod sloganom "Krila vaše nacije" ("Wings or your nation").

Najatraktivnije nastupe na aeromitizima nesumljivo imaju akrobatske grupe koje prikazuju letačko umeće i kvalitet pilotske obuke – kako su uglavnom u sastavu oružanih snaga to znači "vidi kako dobre pilote imamo" – ali i radi direktne ili indirektne državne promocije. Kako sažeto stoji na internet stranicama turske akrogrupe: "…da predstavlja Tursku u inostranstvu, da doprinosi efikasnosti i disciplini u turskom vazduhoplovstvu, da jača veru naroda u tursko vazduhoplostvo i da poveća zanimanje za vazduhoplovstvo kod mladih ljudi u Turskoj." Program je tako napravljen da gledano sa zemlje posmatraču zastaje dah i neretko se čini da će se avioni sudariti, pogotovu prilikom mimoilaženja velikim brzinama – koje se sabriraju tako da jedan avion u odnosu na drugi leti i preko 1500 kilometara na čas. Upravljanje avionom u akrobatskom letenju zahteva izuzetnu psihofizičku kondiciju i pilotsko umeće tako da nije za čuđenje što se piloti koji ga praktikuju smatraju najboljim od najboljih. Čast da nastupi kao prva od čak pet akrobatskih grupa u Kečkemetu pripala je grupi Zvezde iz Novog Sada, na avionima "galeb G-2" (vidi okvir). Hrvatsko ratno zrakoplovstvo nastupilo je sa grupom Krila oluje sa pet školskih aviona "pilatus PC-9", koji se koriste u Zadru za obuku pilota. Jedna od osobenosti grupe, nazvane u slavu vojne akcije koja je slomila ono što se nekada nazivalo Republika Srpska Krajina jeste i desni pratilac, Osiječanka satnica Dijana Doboš – jedna od retkih žena pilota u akrobatskim grupama ratnih vazduhoplovstava. Da su pripadnici HRZ-a uzeli za ozbiljno (i) promociju svoje domovine pokazali su mahanjem državnom zastavom u kabini aviona posle nastupa na zadovoljstvo fotoreportera kao i turističkim prospektima, mapama, i kesicama lavande sa natpisom "Croatia" koji su se mogli dobiti u njihovom šatoru. Za razliku od ostalih grupa koje lete uglavnom u avionima za obuku, turska grupa Turkiš stars nastupa na borbenim "tajgerima" u veoma atraktivnom programu sa osam aviona. Vođa grupe je Ahmet Kanat, pilot sa preko 4200 sati leta. Od nadahnutog komentatora se na tipičnom bliskoistočnom engleskom moglo čuti da Turci imaju najzgodnije pilote na svetu, ali i da u nekim figurama ti isti piloti trpe operećenja kao da teže 400 kilograma. Verovatno najbolji utisak ostavila je francuska akrogrupa Patroli d Frans, na osam školsko-borbenih aviona "alfa džet". Francuzi prvi deo programa izvode u formaciji od osam aviona, menjajući njihov međusobni raspored "u hodu", penjanju i zaokretima, a specijalitet za posetioce je prevrtanje oko svoje ose pojednačnih aviona što tokom leta u grupi izgleda prilično zapanjujuće, kao i mimoilaženje dva para aviona na maloj visini. Dodajte tome gust "dim" u bojama francuske trobojke, komentar ženskim glasom (dama je plavuša, ali to nema veze) sa jakim francuskim akcentom i prikladno izabranu muziku i – voila! – prvorazredni ugođaj čak i za one koji nisu fanovi avijacije.

Pored akrobatskih grupa i već pomenutih "gripena", nebom iznad Kečkemeta grmeli su i mađarski "migovi-29", belgijski, španski i holandski, kao i ne tako bučni i silni no ništa manje zanimljivi "oldtajmer" avioni poput restauriranog sovjetskog "lavočkina", češkog "delfina" i aviona iz "red bull" kolekcije u kojoj leti i primerak putničkog "DC-6B", koji je nekad bio u sastavu RViPVO SRFJ, a poznat je i kao "Titov avion" jer je korišćen za prevoz nekadašnjeg vrhovnog komandanta.