U novom broju

“Očinski odnos” predsednika Jugoslavije i predsednika SAD: Tito i Džordž Kenan

Foto: privatna arhiva autora

1. 7. 2022. / 10.44

Džordž Kenan ponovo u Beogradu: Pravi tvorac posebnog puta Jugoslavije

U čast nekadašnjeg američkog ambasadora u Beogradu Džordža Frosta Kenana (1904–2005), pre nekoliko dana otkrivena je spomen-ploča na zgradi bivše američke ambasade u ulici Kneza Miloša. Pre toga, Kenanu je dodeljena ulica u Beogradu

Džordž Kenan je u Beogradu proveo dve godine, od 1961. do 1963, ali već tada je bio vodeći američki spoljnopolitički mislilac. Njemu pripisuju da je, kao tvorac “strategije obuzdavanja” (containment strategy), bio i “izumitelj” Hladnog rata, što on nikada nije prihvatio, niti je odobrio njegove militarizovane forme. Ali, on je sigurno čovek koji je od svih modernih diplomata bio najbliži stvaranju doktrine, tim pre što je još 1947. godine jasno nagovestio da će se SSSR dezintegrisati zbog vlastitih, unutrašnjih protivrečnosti. Koliko mogu da budu velike ironije u životu, svedoči i to što je Staljin, posle samo četiri meseca, 1952. godine proterao Kenana kao ambasadora iz Moskve, a on je postao zaštitnik Staljinove kćerke Svetlane kada je ona 1967. pobegla u Ameriku.

Zbog svega toga, ne prođe ni dan a da neko od američkih stručnjaka ili političara ne poželi novu “veliku strategiju” koja bi dala odgovore na pitanja o današnjem američkom položaju u svetu, ne zapita se šta bi danas Kenan, kao najveći autoritet za ruska i istočnoevropska pitanja, preporučio da se radi u rusko-ukrajinskom sukobu, i da li bi ponovio kako se nalazimo u novom Hladnom ratu? Sve to samo je još jedna potvrda Kenanove diplomatske veličine, ali i svedočanstvo o odsustvu želje i sluha da se slede njegovi saveti.

Čitavo Kenanovo delovanje ide nasuprot faktorima koji su doveli do izbijanja ove globalne krize, koja će, po svemu sudeći, iz korena promeniti svet koji smo do sada znali. Kenan jeste tvorac “strategije obuzdavanja” Sovjetskog Saveza, ali je uvek bio protivnik militarizacije te strategije koju je izveo njegov naslednik u Stejt departmentu Pol Nici.

“Širenje NATO-a bila bi najsudbonosnija greška američke politike posle Hladnog rata”, napisao je Kenan 1997. godine. To bi “zapalilo nacionalističke, antizapadne tendencije u ruskom mišljenju, vratilo bi atmosferu Hladnog rata u odnose Istoka i Zapada i učinilo mnogo težim, ako ne i nemogućim, postizanje daljeg smanjenja nuklearnog naoružanja”, napisao je Kenan. Upravo to se i dogodilo.

 

Arhiva nedeljnika Vreme>

Pogledajte arhivu