Savetnik Stejt departmenta Derek Šole i specijalni izaslanik Sjedinjenih Američkih Država  za Zapadni Balkan Gabrijel Eskobar u tekstu koji je objavio Kossev navode da se "izričito protive" stvaranju bilo kakvog entiteta koji bi ličio na Republiku Srpsku u Bosni i Hercegovini.

Vlasti u Prištini, sa druge, strane smatraju da je cilj Beograda da osnivanjem Zajednice srpskih opština (u prištini se koristi termin asocijacija) poseduje instrument kojim bi mogao da podriva poredak Kosova, da stvori entitet koji bi bio lojalan vlastima u Beogradu, a ne Ustavu i Vladi države u kojoj se nalazi.

Kako Priština vidi ZSO

Imajući to u vidu, dvojica američkih diplomata traže od Kosova da predstavi svoju viziju ZSO, a SAD su voljne da pruže ekspertizu i političku podršku kako bi se osigurali da ona funkcioniše u najboljem interesu za sve stanovnike Kosova.

Prema evropsko-američkom planu ZSO bi bila struktura za opštine sa većinskim etnički srpskim stanovništvom koja bi koordinisala pitanja obrazovanja, zdravstvene zaštite, urbanog i ruralnog planiranja i lokalnog ekonomskog razvoja. Drugim rečima, funkcije za koje su sve opštine na Kosovu odgovorne, te bi formiranje ZSO trebalo da poboljša svakodnevni život ljudi, stvara poverenje između etničkih Srba i centralne vlade, obezbedi veću povezanost između severa i ostatka zemlje i stvori mehanizam za potpunije učešće Srba u građanskom životu Kosova.

Slični aranžmani unutar Evropske unije

Šole i Eskobar podsećaju da je specijalni predstavnik EU Miroslav Lajčak istakao da postoji 14 sličnih aranžmana unutar EU, od kojih nijedan ne krši evropske sisteme efektivnog vladanja.

Kosovu dvojica Amerikanaca nude da u okviru dijaloga sa Beogradom koji se vodi uz podršku EU može da odbaci opcije koje ugrožavaju njegovu pravnu strukturu, ali ne može da odbija da ispuni svoje obaveze.

A kad Amrika, poznata kao država koja najviše na svetu podržava Kosovo i kosovoski narod, to kažu, to znači da će svakako voditi račna da ZSO ne podriva njegovu ustavnu i pravnu strukturu.

Šta bi ZSO trebalo, a šta ne bi trebalo a bude

Kako bi Asocijacija/Zajednica opština sa većinski srpskim stanovništvom izgledala?

Opštine sa zajedničkim interesima, jezikom i kulturom mogle bi kroz ekonomiju i razmenu najboljih praksi da zajedno efektivnije rade na rešavanju zajedničkih izazova u pružanju javnih usluga. Na primer, opštine bi mogle da izrade nastavni plan i program na srpskom jeziku za lokalne škole u nekoliko opština, umesto da rade u vakuumu i dupliraju napore.

Šta Asocijacija/Zajednica opština sa većinskim srpskim stanovništvom ne bi trebalo da bude?

Ona neće biti novi dodatni nivo vlasti uz izvršnu i zakonodavnu vlast koja več postoji.

Opštine bi sarađivale u kolektivnom sprovođenju ovlašćenja u okviru legitimnih kosovskih institucija i struktura

Omogućavanje određenim opštinama da efektivnije vrše ovlašćenja koje već imaju, eliminisalo bi potrebu građana Kosova da traže usluge od "nelegalnih paralelnih struktura“ – što mnogi sada rade – i obezbedila bi se transparentnost i zakonitost nove strukture prema i u skladu sa kosovskim zakonima.

Svaka podrška i pomoć koju bi Srbija pružala zajednici kosovskih Srba morala bi da bude transparentna i da prolazi kroz ove legitimne, odnosno zvanično dopuštene kanale,preciziraju američke diplomate.

Naglašavaju i da Asocijacija/Zajednica opština sa većinskim srpskim stanovništvom ne bi bila monoetnička, jer bi to bile opštine sa većinskim srpskim stanovništvom, ali u kojima ne žive samo etnički Srbi, već i druge etničke grupe, Albanci, Bošnjaci i drugi, čija prava takođe moraju biti osigurana i zaštićena.

Primedbe Ustavnog suda Kosovova

Nedostatak garancija da će Asocijacija/Zajednica srpskih opština biti  otvorena za sve etničke grupe i da će funkcionisati unutar strukture kosovskog pravnog okvira je najviše izazivao zabrinutosti Ustavnog suda Kosova koji je preporučio da se prvobitni predlog – onaj koji je već ispregovaran i potpisan u Briselu – ne odbaci, već prilagodi kosovskom ustavnom poretku.

Istorijski trenutak

Dvojica američkih diplomata su potvrdila privrženost SAD izgradnji budućnosti Kosova kao suverene, multietničke i nezavisne zemlja koja je integrisana u evroatlantske strukture.

A, piše u tekstu, među najvažnijim ciljevima SAD na Zapadnom Balkanu je pružanje pomoći u stvaranju uslova za miran i održiv odnos između Srbije i Kosova, pa su proteklih nekoliko sedmica zajedno sa izaslanicima Francuske, Nemačke, Italije i EU bili u Beogradu i Prištini kako bi ohrabrili obe strane da prihvate predlog EU da dve zemlje normalizuju odnose, prekinu ciklus krize i konfrontacija i odlučno napreduju u svojim evropskim integracijama.

Piše još i da je ovo "istorijski“ trenutak koji ne bi trebalo da se propusti.

M.N./FoNet/Kossev

 

Čitajte dnevne vesti, analize, komentare i intervjue na www.vreme.com