Drugi Festival slovačke naivne umetnosti počeo je lepom vešću: naivno slikarstvo u Kovačici nominovano je za upisivanje u UNESCO reprezentativnu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa.

Do sada su upisani  Slava (2014), Kolo (2017), Pevanje uz gusle (2018), Zlakuska lončarija (2020), i Pirotski ćilim (2022).

Očekuje se da će konačna odluka o upisu naivnog slikarstva Kovačice na Uneskovu listu biti doneta tokom iduće godine, a Maja Gojković ministarka kulture, rekla je da "sa velikim i realnim optimizmom očekujemo završetak tog procesa“.

Apliciranje za upis elementa slovačkog naivnog slikarstva u Uneskovu listu bazira se na načinu prenošenja veštine nastale u slovačkoj nacionalnoj zajednici na teritoriji Kovačice i Padine. Ona se prenosi na talentovane pojedince i neprestano se menja, predstavljajući jedno od najznačajnijih obeležja ove južnobanatske opštine.

Upisom u reprezentativnu listu priznaje se umetnička vrednost slovačkog naivnog slikarstva u Srbiji, afirmiše stvaralački rad manjinske zajednice koja je zaslužna za današnji status "iskrene umetnosti” u Kovačici, ali i dodaje na tržišnoj vrednosti dela slovačkih slikara naivaca.

Sve je počelo iz duše, kasnih tridesetih godina prošlog veka na platnima mašinbravara Martina Paluške i zemljoradnika Jana Sokola, iz hobija i bez ikakvog slikarskog zanata. Ubrzo im se pridružuju i drugi seljani, osniva se likovna sekcija pod okriljem Kulturno-prosvetnog udruženja "Pokrok”, sve do 1952. godine, do prve izložbe sa  radovima 12 prvih naivnih slikara. Tri godine posle, otvara se i Galerija seljaka slikara pri Domu kulture, prva u tadašnjoj Jugoslaviji.

A kada su se kista latili Martin Jonaš sa svojim seljacima džinovskih šaka i stopala, čije grafike su Italijani otisnuli u zlatu i Zuzana Halupova, čije pitoreskni likovi dece postižu meteorski uspeh završivši i na razglednicama Unicefa, u malenu Kovačicu stižu novinari, diplomate, turisti, a priča o njenim naivcima nezadrživo kreće u svet.

Tokom ovogodišnjeg festivala u Galeriji Babka u Kovačici otvorena je izložba "Reformatori slovenske pismenosti i jezika kod slovenskih naroda u Evropi“, predstavljen je "Bukvar slovačkog naivnog slikarstva u Srbiji“ Juraja Hamara, a biće promovisana i digitalizovana monografija o Zuzani Halupovoj i Martinu Jonašu.

U Beogradu, u Zavodu za proučavanje kulturnog razvitka otvorena je izložba Jubilarci slovačkog naivnog slikarstva u Srbiji,  na kojoj su radovi o svakodnevnom životu slikara iz Kovačice koji slave jubileje.

S.Ć./Politika

 

Čitajte dnevne vesti, analize, komentare i intervjue na www.vreme.com