Jučerašnja vest glasi: Srpska napredna stranka, u liku predsednika u večitom odlasku sa čela partije Aleksandra Vučića i Savez vojvođanskih Mađara, kojeg je predstavljao neprikosnoveni, dugogodišnji lider Ištvan Pastor, potpisali su “novi koalicioni sporazum”. Taj sporazum, kako kažu, tretira zajedničko programsko delovanje i učešće predstavnika vojvođanskih Mađara u republičkoj vladi. SVM će, elem, imati osam državnih sekretara, a program se svakako već dugo usaglašava kako sa naprednjačkim dužnosnicima, tako i sa zvaničnom politikom mađarskog premijera Viktora Orbana.

Ištvan Pastor je, naime, političar koji skrušeno služi dva gospodara. Osim po borbi za prava mađarske zajednice, SVM je nekada bio poznat i po zalaganju za funkcionalnu autonomiju Vojvodine. Od ovog drugog je, u međuvremenu, odustao, jer autonomija nije u agendi niti jednog od dvojice nacionalističkih gazda. SVM i SNS uspešno sarađuju već deceniju, uprkos činjenici da su današnji visoki funkcioneri SNS-a devedesetih obećavali da će proterati Mađare iz Vojvodine.

Autonomija Vojvodine je svakako jedna od žrtava velikog političkog prijateljstva dva autoritarna lidera, Vučića i Orbana. Oko toga su se lako složili, kao što su se složili i oko mehanizama vladavine. Iako je Mađarska u EU, a Srbija će to postati jednog lepog dana, oni su u mnogo čemu politički blizanci: vladaju uz pomoć besramne kontrole medija, primitivnim manipulacijama, sveopštom korupcijom, nacionalističkom retorikom, gušenjem institucija, opozicije i slobodne misli, ali i specijalnim vezama sa ruskim režimom. Obojica građanima obećavaju “mir i stabilnost”, a tako su im glasili i predizborni slogani na izborima koji su i u Mađarskoj i u Srbiji održani 3. aprila, što dakako nije slučajno.

“Orbančić” ili “Mali Vučić”, kako neki zovu Ištvana Pastora, u svom manjinskom ataru vlada kako i njegovi “nadležni”: autoritarno i beskrupulozno.

Politička bajka koja može imati nesrećni kraj

Mađarska je u Srbiju preko kontroverzne fondacije “Prosperitati” u prethodnih šest godina uložila bezmalo 200 miliona evra, podržavajući raznorazne razvojne projekte, pre svega vojvođanskih Mađara. Cilj je, navodno, da se spreči ili umanji odliv građana mađarske nacionalnosti iz naše zemlje, pospeši njihov i opšti ekonomski napredak. Veliko je pitanje da li je ovim finansijskim inputom, koji uzgred u potpunosti kontroliše SVM, smanjeno osipanje mađarskog življa: neki kažu da je od svega ovoga koristi imala manjinska elita, a da “obični građani” i dalje beže glavom bez obzira, što u Mađarsku, što u zemlje EU, jer imaju dvojno državljanstvo i, uz njega, otvorene granice. Naravno, cilj novčani injekcija jeste i svojevrsna kupovina glasova i veći ucenjivački kapacitet, i SVM-a za ovdašnje izbore, i Orbanovog Fidesa u Mađarskoj – oko 65 hiljada građana Srbije ima pravo da glasa na izborima u susednoj državi.

Ipak, ova politička bajka, odnosno saradnja dva nacionalizma, možda i neće imati lep kraj. Ima mnogo primera u istoriji kada su se nacionalizmi udruživali, a potom se oštro sukobili. Setimo se samo Bosne i Hercegovine s početka devedesetih, kada su se nacionalne stranke udružile u “borbi protiv komunizma”, a potom u međusobnom ratu od ove države napravile froncle. Koliko god sada delovali usklađeni, interesi Orbana, koji se otvoreno zalaže za “veliku Mađarsku”, i Vučića lako mogu dugoročno biti izvor konflikta.

Pokreti za služivanje građana

Politikolog Duško Radosavljević u razgovoru za portal “Vremena” podseća da su SVM i SNS dve “tvrde nacionalne, desničarske partije” koje godinama dobro sarađuju u raspodeli političkog plena, nešto manje na nivou države, ali znatno više u Vojvodini, te u opštinama koje su od vitalnog značaja za članstvo i nomenklaturu SVM. On dodaje da je neophodno praviti razliku između pripadnika nacionalne mađarske zajednice i njihove dominantne partije koja je “svesno celu zajednicu odvela udesno”, “honvedizovala je”, isuviše je vezavši za Orbana i njegovu partiju i previše se uzdajući u "’pragmatični nacionalizam’ kao svojevrsni lek za sve probleme i interese zajednice”.

“Kao pokret za temeljno sluđivanje građana Srbije, SNS često kopira neka od Orbanovih rešenja, naturajući štetne obrasce za razvoj države i društva. Tu ove dve partije, SNS i Fides, pokazuju svakovrsni prezir prema građanima, ali i svojim biračima, pa je svojevsrno čudo kako sa poprilično providnim izbornim obećanjima uspevaju ovoliko dugo da parazitiraju na političkoj sceni”, kaže Radosavljević.

Šta je Orbanov interes

Vučićev interes u saradnji sa Orbanom je očigledan. Dobro je imati nekoga u EU ko će dosledno podržavati njegovu autoritarnu politiku. Problem Vojvodine je, ovom saradnjom, “rešen”, tim pre jer su naprednjaci pazarili i drugu autonomašku partiju, Ligu socijaldemokrata Vojvodine. Od finansijskog inputa iz Mađarske koristi su imali i mnogi naprednjaci, a postoje i drugi zajednički poslovi dva lidera. Navodno, Orbanovi ljudi bi uskoro u Srbiji mogli ozbiljno da investriraju u medijsku sferu, koja će, opet navodno, dodatno ugušiti medijske slobode… No, šta je interes Orbana u svemu ovome, osim da veže birače iz Vojvodine za sebe?

Radosavljević kaže da Orban “daje nagoveštaja” da je njegova politika zasnovana na delu Mikloša Hortija, odnosno “želji za uspostavom velike mađarske države i ispravljanju odredaba Trijanonskog ugovora”. “Politikom tzv. meke moći, Orban je postao ozbiljan politički igrač u zemljama sa brojnom mađarskom zajednicom, u Rumuniji, Srbiji, Slovačkoj, Hrvatskoj, ulaganjima u sport, obrazovanje, kulturu, poljoprivredu i rad nacionalnih saveta. Uz sve to ide vrlo liberalno dobijanje mađarskog državljanstva i putnih isprava, što se ne vidi uvek i svuda kao pozitivna akcija. Stoga, imajući u vidu slične pokušaje i aktivnosti u prošlosti, treba reći: ‘Čuvaj se Orbana i kada ti poklone nosi’”, kaže Radosavljević.

 

Čitajte dnevne vesti, analize, komentare i intervjue na www.vreme.com