Izložba "Dela 50 umetnika iz zbirki Muzeja savremene umetnosti. Jugoslovenska umetnost od 1951. do 1989." otvorena u Kući legata, nastavlja se na izložbu "100 dela iz zbirke Muzeja savremene umetnosti. Jugoslovenska umetnost od 1900. do 1945." održane proletos u Muzeju istorije Jugoslavije. Obe su priređene u želji da publici i javnosti pokažu reprezentativan izbor kolekcije Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, i u nadi da će iduće godine, kad MSUB obeležava pola veka od otvaranja svoje zgrade na Ušću, biti i kraj njene sedmogodišnje rekonstrukcije.

Pomenuta nada je potkrepljena najavom ministra kulture Ivana Tasovca da će, čim se usvoji rebalans budžeta po ubrzanoj proceduri biti raspisan tender kako bi otvaranje rekonstruisane zgrade na Ušću bilo 20. oktobra iduće godine. Ukoliko MSUB dobije 6,5 miliona evra potrebnih za rekonstrukciju krova, struje, vodovoda i kanalizacije, sistema za hlađenje i grejanje, i fasade, moguće je da će se ministrova najava i obistiniti.

OKVIR IZLOŽBE: Hronološki okvir izložbe "Dela 50 umetnika od 1951. do 1989. godine", njen autor Zoran Erić objašnjava kao period između početka novog pravca društveno-političkog modela jugoslovenskog socijalizma koji se odrazio i na umetničkoj sceni definitivnim razlazom sa umetnošću socijalističkog realizma, i godine kad je u Sarajevu održana izložba "Jugoslovenska dokumenta" koja se smatra raspadom jugoslovenske umetničke scene. "Izložba Petra Lubarde u Galeriji ULUS-a maja 1951. godine je iz korena promenila paradigmu likovnog jezika socijalističke Jugoslavije", podseća Zoran Erić i objašnjava zašto se odlučio da izložbu počne Lubardinom slikom Fantastični predeo iz 1951. godine. Posle Lubardine slike slede dela Bogoljuba Jovanovića, Petra Omčikusa, Ivana Tabakovića, Leonida Šejke, Vladana Radovanovića, Olge Jevrić, Gabrijela Stupice, Miće Popovića, Vojina Bakića, Radomira Damnjanovića, Julija Knifera, Miodraga B. Protića, Stojana Ćelića, Vladimira Veličkovića, Dušana Otaševića, Marine Avramović, Raše Todosijevića, Mrđana Bajića, Milete Prodanovića, Brace Dimitrijevića i drugih. Hronološki poslednja slika izložbe je Crna satenska kutija Marije Dragojlović iz 1989. godine. "Ukoliko je simbolika početka izložbe Lubardinom slikom jasno određena, treba napomenuti da je u vreme ‘pluralističke’ klime osamdesetih godina opredeljenje za sliku Marije Dragojlović, pored nesumnjivih likovnih kvaliteta, upravo određeno godinom njenog nastanka i činjenicom da je te iste godine i otkupljena za zbirku MSU", pojašnjava Zoran Erić. Radove je birao na osnovu dva kriterijuma: da li predstavljaju duh vremena u kome su nastali i da li anticipiraju budućnost. Zato je odabrao, na primer, radove Tabakovića i Šejke iz druge polovine pedesetih godine, a ne iz nekog drugog perioda njihovog stvaralaštva.

Dve osnovne teme izložbe su hronologija jugoslovenske umetnosti i strategija otkupa umetničkih dela MSU. "Odlučio sam se za istorijsko čitanje kroz decenije. Naravno, prostor od pet soba Kuće legata takođe je uticao na koncepciju – zato su u svakoj prostoriji radovi iz iste decenije", kaže Erić. "Često su predstavljeni kroz mala sučeljavanja, dijaloge. Na primer, u prostoriji u kojoj je umetnost pedesetih godina, postavljene su jedna naspram druge slike Petra Lubarde, umetnika koji je tada prepoznat kao reprezent državne kulturne politike, i slika K55 Bogoljuba Jovanovića koja je biser postavke, umetnika koji je nasuprot velikoj Lubardinoj karijeri napravio jednu izložbu u Parizu i nestao sa umetničke scene."

STRATEGIJE: Druga tema, otkupi koje je MSU realizovao u vremenskom okviru izložbe, govori dosta i o našem dobu. U katalogu izložbe Zoran Erić podseća da osnivač i prvi upravnik MSUB Miodrag B. Protić u uvodnom tekstu monografije MSUB iz 1965. godine naglašava da je Muzej u celini izgrađen i njegov rad finansiran iz sredstava SR Srbije i Skupštine grada Beograda, ali da je njegova orijentacija jugoslovenska: "Srbija i Beograd su želeli da istovremeno predstave nacionalnu i jugoslovensku umetnost – prvu kao integralni deo druge." Iako je bio svestan da će samom svojom pozicijom i činjenicom da je "ponikao u srpskom podneblju" Muzej biti prevashodno orijentisan na sakupljanje srpske umetnosti i njeno predstavljanje u širem obimu od umetnosti ostalih republika, Protić postavlja za cilj da se ulože trud i sredstva da "pojedini pokreti i ličnosti u njemu budu zastupljeni čak bolje nego u nacionalnim galerijama i muzejima". Iz današnje perspektive, nameće se zaključak, kaže Zoran Erić, da je MSUB imao izuzetnu podršku države da se realizuje ideja reprezentativne kolekcije jugoslovenske umetnosti, pa je tako, na primer, od 1975. do 1979. godine otkupljeno 265 a primljeno na poklon ili preuzeto 381 delo, a od 2005. do 2010. godine prikupljeno je 115 dela i to više kroz poklone nego otkupe.

I ovaj izbor "Dela 50 umetnika" iz kolekcije MSU, kao i izbor na izložbi "100 dela" koja joj je prethodila, predstavljaju mogući vodič za buduću stalnu postavku Muzeja savremene umetnosti. Samim tim obe ove izložbe, a naročito "Dela 50 umetnika", postavljaju pitanje kako će ona biti koncipirana, odnosno da li će kolekcija biti konzervirana u 20. veku i da li će se referisati samo na jugoslovenski umetnički prostor. Zoran Erić smatra da bi našoj kulturnoj javnosti što pre trebalo postaviti pitanje šta bi savremenost mogla da predstavlja u aktuelnom istorijskom trenutku i postjugoslovenskom, regionalnom i širem evropskom i internacionalnom okviru u kome institucija kao što je MSUB vidi svoju poziciju, kao i prostor za delovanje i saradnju sa srodnim institucijama na negovanju, proučavanju i predstavljanju postojeće ali i buduće baštine.