Jedan od najuticajnijih sociologa današnjice posvetio je pažnju “našem svetu i našim životima”, tj. velikoj krizi legitimiteta kroz koju prolazi tzv. liberalna demokratija, “premda većina i dalje brani ideal demokratije”, ali i krizi “jednog modela kapitalizma, globalnog finansijskog kapitalizma”. Utoliko ova važna knjiga pomaže razumevanju ne samo zbivanja u Srbiji, uprkos tome što nije ni pomenuta, već i onog što se dešava u celom tzv. liberalno-demokratskom svetu. Verovatno nema sociološkog štiva u kojem je više rečeno na svega 125 stranica. Tome je doprinela i odluka autora da knjigu rastereti naučnog aparata odnosno upućivanja na brojne izvore i literaturu koje je koristio.

Pomenutu krizu legitimiteta ideologije liberalizma odnosno institucija “liberalne demokratije” Kastels je ilustrovao skorašnjim zbivanjima u SAD, Ujedinjenom Kraljevstvu, Francuskoj i Španiji. U pomenutim slučajevima došlo je do velike krize poverenja građana u političke institucije. Sve manje se veruje parlamentu, političkim strankama i političarima, jer se potonji organizuju u “političku klasu”, koja “uz časne izuzetke, nadilazi ideologije štiteći jedino svoj oligopol”, i postavljaju “najraznovrsnije prepreke svakom ko bi pokušao da priđe tom jasno omeđenom zabranu”. Štaviše, Kastels osnovano tvrdi da je politička korumpiranost, uz nordijske izuzetke, “opšta odlika svih političkih sistema, uključujući Sjedinjene Države i Evropsku uniju, te jedan od faktora koji je najviše doprineo krizi legitimiteta”.

Prema tome, ono o čemu se čitaoci osvedočavaju u Srbiji i drugim “mladim demokratijama” tokom protekle tri decenije, prisutno je i u “starim demokratijama”, kako političari i apologetska društvena nauka vole da nazivaju ova društva. Uistinu, Kastels navodi da “više od dve trećine” građana na planeti ne smatra političare njihovim predstavnicima, kao što bi trebalo da bude u liberalnim demokratijama, pa ni parlamenti nisu reprezentativni, dok su vlade “korumpirane, nepoštene, birokratske i opresivne”.

Pored toga, političari “učestvuju u igri politike skandala, iza čije neprozirne zavese nestaju suštinske rasprave”, čiji efekt pojačavaju botovi na društvenim mrežama i tradicionalna sredstva masovnog opštenja, pa građani upadaju u zamku političkih rialitija. Kada se tome doda i “politika straha” koju koriste kako teroristi tako i cinični imperijalistički političari koji koriste strah od terorizma da pokrenu ratove u cilju kontrolisanja retkih resursa u svetu i ograničavanja ljudskih i građanskih prava kod kuće, što dodatno radikalizuje besperspektivnu, diskriminisanu, prostorno segregiranu i sve brojniju muslimansku omladinu u evropskim varošima, onda se ionako nedogledni izgledi za ostvarenje demokratije dodatno pomračuju.

Upravo višekulturalnost i useljavanje “rasno” i kulturno drugačijih, uz strah od terorizma i nepoverenje u politički sistem, goni frustriranu i besperspektivnu domorodačku omladinu iz širih društvenih slojeva da potraži utočište u “rasi”, naciji, religiji i patrijarhalnoj porodici evropskih predaka, tj. “identitetskoj zajednici” suprotstavljenoj kako “etničkoj pretnji” nebelih muslimana tako i kosmopolitizmu društvenih elita. Otud okretanje decenijama izopštenim krajnje desničarskim strankama.

Važno je u ovom kontekstu pomenuti i Evropsku uniju, za koju je Kastels osećajno vezan, jer je donela višedecenijski mir, privredni napredak i otklonila opasnost vojnih pučeva i desničarskih diktatura na jugu Evrope, ali istovremeno uviđa da je taj “elitistički i tehnokratski projekat nametnut građanima bez rasprave i gotovo bez konsultovanja”, te je opažen kao agent globalizacije jer se u njemu vodi neoliberalna politika u cilju zadobijanja prevlasti u globalnom takmičenju imperija. Pored toga, Kastels kaže da je pod hegemonijom Nemačke EU nametnula strogu štednju na obrazovanju, zdravstvu i nauci, služeći “kao instrument disciplinovanja više nego kao instrument solidarnosti”. Usled svega pomenutog nacionalnoj državi se nameće dilema: “da li da bude čvorište globalnih mreža u kojima se odlučuje o sudbini njenog naroda, ili pak da predstavlja svoje građane koji se ne mire s tim da napuste vlastite istorijske, geografske i kulturne korene, niti da izgube kontrolu nad svojim radom”.

Iz nezadovoljstva EU i političkom elitom uopšte, izviru samonikli društveni pokreti, poput Podemosa (Možemo) u Španiji, u kojoj je udeo nezadovoljnih političkim strankama porastao s dve trećine 2000. na 88 odsto 2016. godine, koji su pokušali da artikulišu to nepoverenje i nezadovoljstvo na konstruktivan način s ciljem demokratizacije društvenog života. Pa ipak, dosad su demokratski deficit savremenog kapitalističkog društva efikasnije koristili autoritarni demagozi koji manipulišu više ili manje rasističkim nacionalizmom.

U SAD je to Donald Tramp, za kojeg je u trci s Hilari Klinton s dvadeset jednim procentnim poenom više glasala “bela Amerika”. Iako je tačno da su različite ekstremnodesničarske grupe bile okupljene oko Trampa, kao i široki društveni slojevi “etnički ugroženih” belaca, Tramp je u stvari vodio politiku u korist omraženog Vol strita, odnosno krupnog kapitala, o čemu svedoči kako imenovanje finansijera “Goldmana Saksa” Stivena Mnučina za ministra finansija tako i kresanje poreza korporacijama i bogatašima.

U ovom kratkom prikazu treba pomenuti i ulogu političkih oportunista poput Emanuela Makrona, nekadašnjeg stručnjaka za finansije u Rotšildovoj banci i ministra u socijalističkoj vladi, koji je, uz opšte nepoverenje u stranke i rasprostranjeni strah od francuske radikalne desnice, doprineo razaranju političkog sistema Pete republike, u čemu su mu pomogli naizgled apolitične tehnokrate, ali i republikanski i socijalistički preletači koji su se masovno obreli u njegovoj “Republici u pokretu”, današnjem “Preporodu”.

Naposletku, čitaocu je verovatno priča iz Španije najmanje poznata, pa je to, uz mnoštvo drugih detalja za koje nema mesta u novinskom prikazu, razlog više da se knjiga potraži i u jednom dahu pročita.