Reizbor sudija i tužilaca
Objavite pojedinačne biografije i kriterije!
Bilo je očekivano: spisak (re)izabranih sudija i tužilaca izazvao je odmah po objavljivanju prilično šokova i rasprava, zadovoljnih je malo, nezadovoljnih poprilično, sumnjičavih je najviše.
Čude se tužioci, među otpalima su i neki koji su za svoj rad bili nagrađivani i pitani za reformska pitanja, čude se sudije, među kojima je otpisana i aktualna predsjednica Društva sudija Dragana Boljević, ali i većina dosadašnjih sudija krivičara s Vrhovnog suda Srbije – tek su njih četvorica od 20 ponovo izabrani u sudske redove.
Zasad znamo i imamo spisak imena 1531 reizabranih sudija, ali još ne znamo imena onih 876 koji su birani po prvi puta na period od tri godine (koji još moraju proći proceduru izbora u Skupštini Srbije), kao niti imena 600 sudija za prekršaje, koji ovom reformom također ulaze u sudski sistem. Problem je u tome što, nakon vrlo kratkog vremena (od sredine ljeta do danas) koje je Visoki savet sudstva imao na raspolaganju za odlučivanje o prijavljenim kandidatima, javnost – ali i sudije i tužioci – pred sobom imaju samo imena odabranih, ali ne i kriterije zašto jedni jesu, a drugi nisu ponovo izabrani.
U redu, kaže predsjednica VSS-a Nata Mesarović: neizabrani sami znaju zašto nisu prošli i da je to tijelo spremno u javnom razgovoru razjasniti neizbor onima koji su se našli pogođeni i koji smatraju da ipak zadovoljavaju sve kriterije: stručnost, osposobljenost i dostojnost. Ovaj posljednji kriterij odmah se našao na meti javnosti i novinara, s obzirom na to da su među izabranim sudijama ponovo našli mjesta oni koji su 90-ih godina sudjelovali u velikoj izbornoj krađi, pod dirigentskom palicom bračnog para Milošević-Marković. Ili, da je među izabranima i dostojnima i Sonja Brkić, koja je primila silne novce za sjedenje u Republičkoj izbornoj komisiji (koje, koliko se zna, nije vratila kao što je to učinila ministarka pravde Snežana Malović, koja je i javno priznala svoju grešku, iako zakonitu). Sudija Mesarović kaže: sve je to tada bilo po zakonu i nije bilo mjesta ispitivanju dostojnosti sudije Sonje Brkić.
Kriteriji koje je donijelo samo VSS kažu da se dostojnost cijeni po slijedećim moralnim osobinama: poštenju, savjesnosti, pravičnosti, dostojanstvenosti, istrajnosti i uzornosti. U članu koji slijedi u Odluci VSS-a o kriterijima kaže se: "Moralno ponašanje uslovljava ugled suda, a ocenjuje se zavisno od: društvene odgovornosti za vršenje sudijske funkcije, nezavisnosti, nepristrasnosti, pouzdanosti i dostojanstva sudije, odgovornosti sudije za unutrašnju organizaciju suda i pozitivnu sliku o sudstvu u javnosti", a ugled suda – kako kažu kriteriji – zavisi i od "časnog života sudije".
Javnost se neminovno pita kako je to Sonja Brkić – da se zadržimo na tom najvišem sudskom nivou – doprinijela pozitivnoj slici sudstva nečasno uzimajući one bezobrazno visoke naknade za sjedenje u izbornoj komisiji jedne siromašne zemlje, kako su to "časno" živjeli sudije koji su pomagali i provodili krađu izborne volje građana i kako to da se te primjedbe rezolutno odbacuju?
Svidjelo se to nekome ili ne, pitanja će se množiti, opravdana ili ne, ako ni zbog čega drugoga, onda zbog toga što pred sobom imamo samo imena reizabranih. Neznanje o činjenicama daje dojam tajnovitosti, koji se mogao vrlo jednostavno izbjeći objavljivanjem biografija i ispunjenosti kriterija za one koji su ponovo izabrani, kao i objavljivanjem istih tih podataka za one čije biografije i nepostupanje po propisanim kriterijima kažu da nisu stručni, osposobljeni ili dostojni sudske ili tužilačke funkcije.
VSS ne bi trebalo voditi javni razgovor tek sa nezadovoljnima ovim postupkom reizbora, već bi pred javnost trebalo podastrijeti sve, baš sve podatke zašto je netko ostao sudac ili tužilac, koji su profesionalni i ostali kriteriji to presudili; isto to treba napraviti i za one koji su ispali iz igre, ali i za one koji su prvi puta izabrani na sudske funkcije.
Ako toga ne bude, bez obzira na dobre namjere i možda najbolji izbor, kako to nadležni tvrde, sama vrhovna tijela sudstva i tužilaštva u startu će pomutiti očekivanu pozitivnu sliku o sudstvu i tužilaštvu u javnosti, što bi značilo da ta tijela nisu dobro obavila svoj posao, a da su oni članovi tih tijela, sudije i tužioci, sami sebi oduzeli jedan od kriterija koji ih je doveo u ta vrhovna pravosudna tijela. Uskraćivanjem podataka za kojima vapi javnost i pravosuđe, naime, ionako katastrofalnu sliku javnosti o sudstvu u javnosti još će više zatamniti.
Pogledajte spisak izabranih sudija
Pogledajte spisak izabranih tužilaca
Kako se utvrđuje dostojnost sudije
(Iz Odluke Ministarstva pravde o merilima i kriterijumima za predlaganje kandidata za izbor sudija i predsednika suda od 15. jula 2005.)
Pod dostojnošću za obavljanje sudijske funkcije smatra se ugled koji kandidat uživa u sredini iz koje potiče, pokazana tolerantnost u stručnim raspravama, spremnost za uvažavanje tuđeg mišljenja i argumenata u postupku kolektivnog odlučivanja. (član 14.)
O dostojnosti svih prijavljenih kandidata iz reda sudija daje se i opisna ocena od strane kolegijuma matičnog suda kao i neposredno više pravosudne instance. (član15.)
Za kandidate iz javnog tužilaštva, javnog pravobranilaštva i druge kandidate izvan pravosuđa postupak prikupljanja mišljenja i ocene kvaliteta i kvaliteta njihovog rada sprovešće stručna služba Ministarstva pravde. (član 16)
Stručna služba Ministarstva pravde dostavlja Visokom savetu pravosuđa i sve druge Zakonom o sudijama propisane podatke i dokaze za izbor sudije i predsednika suda (član 17.)
Ko je birao sudije i tužioce
Ko su članovi Visokog saveta sudstva
Nata Mesarović, predsednik Vrhovnog kasacionog suda Republike Srbije, predsednik Visokog saveta sudstva
Snežana Malović, ministar pravde Republike Srbije
Boško Ristić, predsednik Odbora za pravosuđe i upravu Narodne skupštine Republike Srbije
Jelena Borovac, sudija Vrhovnog suda Srbije
Mladen Nikolić, sudija Trgovinskog suda u Beogradu
Vučko Mirčić, sudija Okružnog suda u Beogradu
Đurđina Bjelobaba, sudija Okružnog suda u Novom Sadu
Biljana Tošković, sudija Opštinskog suda u Kruševcu
Nadica Jovanović, sudija Opštinskog suda u Kragujevcu
Dejan Ćirić, advokat, potpredsednik Advokatske komore Srbije
Ko su članovi Državnog veća tužilaštva
Zagorka Dolovac, republički javni tužilac
Snežana Malović, Ministarka pravde
Boško Ristić, predsednik odbora Skupštine Srbije za pravosuđe
Vladimir Vukčević, Tužilac za ratne zločine
Đorđe Ostojić, zamenik republičkog javnog tužioca
Ivana Letica-Pavić,zamenik okružnog javnog tužioca u Novom Sadu
Saša Ivanić, zamenik okružnog javnog tužioca u Beogradu
Nebojša Kirjaković,zamenik opštinskog javnog tužioca u Kragujevcu
Ljubiša Dragašević, opštinski javni tužilac u Novoj Varoši
Milan Skulić, profesor Pravnog fakulteta u Beogradu
Kriterijumi za izbor sudija
Šta je to stručnost, osposobljenost i dostojnost i kako se mere
Sudija i predsednik suda, pored uslova za rad u državnim organima, završenog pravnog fakulteta, položenog pravosudnog ispita i radnog iskustva posle položenog pravosudnog ispita, moraju da zadovolje i zahteve za izbor u pogledu stručnosti, osposobljenosti i dostojnosti.
Stručnost podrazumeva teorijsko i praktično znanje potrebno za obavljanje sudijske funkcije. Merila za ocenu stručnosti svrstavaju se prema osnovnim i dopunskim merilima.
Osnovna merila su:
1) prosečna ocena na studijama;
2) dužina studiranja;
3) ocena rada.
Dopunska merila su:
1) akademski naziv (magistar ili doktor pravnih nauka);
2) objavljeni stručni radovi
Osnovna merila se izražavaju u bodovima.
Bodovi za uspeh na studijama izračunavaju se tako što se prosečna ocena na studijama pomnoži sa brojem 10.
Bodovi za dužinu studiranja izračunavaju se tako, što se 100 bodova, za dužinu studiranja od četiri godine, umanjuje za po 10 bodova, na svakih šest meseci dužeg studiranja.
Ocena rada je merilo praktičnog znanja kandidata, prema poslovima koje je kandidat obavljao posle položenog pravosudnog ispita.
Bodovi za ocene rada su:
100 bodova za ocenu – naročito se ističe;
80 bodova za ocenu – ističe se;
60 bodova za ocenu – dobar;
40 bodova za ocenu – zadovoljava.
Stručnost sudije za prekršaje koji se kandiduje za prekršajni sud sagledava se prema osnovnim i dopunskim merilima.
Osnovna merila su:
1) broj i vrsta predmeta u radu;
2) broj meritorno rešenih predmeta i predmeta rešenih na drugi način;
3) broj potvrđenih, preinačenih i ukinutih odluka po pravnom leku;
4) vreme izrade odluke;
5) procenat ispunjenosti orijentacione norme i koeficijent ažurnosti;
6) broj predmeta u kojima je zastarelo vođenje postupka, a koji se mogu pripisati očiglednom propustu kandidata.
Dopunska merila su:
1) akademski naziv (magistar ili doktor pravnih nauka);
2) objavljeni stručni radovi;
3) učešće u programima stručnog usavršavanja.
Merila za ocenu stručnosti iz člana 4. ove odluke primenjuju se i na stručne saradnike u organima za prekršaje koji se kandiduju za prekršajni sud.
Osposobljenost podrazumeva veštine koje omogućavaju efikasnu primenu specifičnih pravnih znanja u rešavanju sudskih predmeta.
Osposobljenost je uslovljena: dobrim poznavanjem materijalnog i procesnog prava, poznavanjem Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, svešću o potrebi proučavanja predmeta, umešnošću, sposobnošću analitičkog i sintetičkog mišljenja, rasuđivanjem po vlastitom razumu, jasnim izražavanjem, uzornom pismenošću, marljivošću, samokontrolom, smislom za kolegijalnu saradnju i kulturom ophođenja.
Osposobljenost za vršenje sudijske funkcije sudijskog pomoćnika utvrđuje se na osnovu ocene rada sudijskog pomoćnika i mišljenja koje daju sudija, odnosno veće i sednica sudskog odeljenja u koje je sudijski pomoćnik raspoređen.
Osposobljenost za vršenje sudijske funkcije advokata, odnosno advokatskog pripravnika utvrđuje se na osnovu vrednovanja njihovog rada i mišljenja advokatske komore u čiji imenik je advokat upisan, odnosno mišljenja principala kada je kandidat advokatski pripravnik.
Osposobljenost sudije za prekršaje koji je kandidat za sudiju ocenjuje se na osnovu vrednovanja njegovog rada i mišljenja sednice sudija u organu za prekršaje i veća za prekršaje.
Osposobljenost kandidata za vršenje sudijske funkcije može se ocenjivati na osnovu rezultata razgovora i drugih metoda.
Dostojnost podrazumeva moralne osobine koje sudija treba da poseduje i ponašanje u skladu sa tim osobinama.
Moralne osobine koje sudiju čine dostojnim funkcije su: poštenje, savesnost, pravičnost, dostojanstvenost, istrajnost i uzornost.
Moralno ponašanje uslovljava ugled suda, a ocenjuje se zavisno od: društvene odgovornosti za vršenje sudijske funkcije, nezavisnosti, nepristrasnosti, pouzdanosti i dostojanstva sudije, odgovornosti sudije za unutrašnju organizaciju suda i pozitivnu sliku o sudstvu u javnosti.
Ugled suda zavisi od znanja, sposobnosti, pravičnosti, efikasnosti, odvažnosti i časnog života sudije.
Svest o društvenoj odgovornosti sudije, izvire iz njihove obaveze da u razumnom roku obezbede sudsku zaštitu prava i sloboda.
Nezavisnost sudije ogleda se u njegovoj slobodi i sposobnosti da donosi nepristrasne odluke, na osnovu sopstvene ocene činjenica i sopstvenog shvatanja zakona, bez ograničenja, uticaja, podsticaja, pretnji, pritisaka i intervencija, ma od koga i bilo iz kojeg razloga.
Nepristrasnost sudije ogleda se u posvećivanju jednake pažnje oprečnim interesima stranaka i objektivnom suđenju bez ideoloških, političkih i drugih predubeđenja ili predrasuda.
Pouzdanost i dostojanstvo sudije jednako se neguje i brani u vršenju sudijske funkcije i izvan nje.
Pozitivnoj slici o sudstvu u javnosti sudija doprinosi moralnim osobinama i ponašanjem.
Opšti izvori podataka za sve kandidate su:
1) lična i radna biografija;
2) lični list.
Visoki savet sudstva, prilikom ocenjivanja stručnosti, osposobljenosti i dostojnosti kandidata za sudiju i predsednika suda pribavlja podatke od suda iz kojeg potiče kandidat, neposredno višeg suda, Nadzornog odbora, Velikog personalnog veća u Vrhovnom sudu Srbije i drugih organa, a mišljenje od sednice svih sudija.
Podaci i mišljenje za kandidata koji ne radi u sudu pribavljaju se od organa i organizacija u kojima kandidat radi.
Podaci i mišljenje za kandidata koji dolazi iz advokature pribavljaju se od advokatske komore u čiji imenik je advokat upisan i Advokatske komore Srbije, a može se pribaviti i mišljenje sednice svih sudija suda za koji se kandidat prijavio.
Izvor: Odluka Visokog saveta sudstva o utvrđivanju kriterijuma i merila za ocenu stručnosti, osposobljenosti i dostojnosti za izbor sudija i predsednika sudova, Sl. glasnik RS, br. 49/2009)
RSV
