Metohijska zemlja, zelena i crna, tek uzorana, pruža se do horizonta koji obrubljuju planine pod snegom. Albanska i mnogo ređa, srpska naselja duž puta lako se razlikuju. U srpskim nema zastava. Pored srušenih kuća od kojih su ostali zidovi ponegde su nikle nove, tipske, još uvek neomalterisane. U albanskim naseljima takođe je puno novih kuća, mnogo većih, uglavnom golih spoljašnjih zidova. Vijore se crvene zastave sa crnim orlom i one sa prugama i zvezdicama, američke, spomenici palim herojima OVK su na svakom koraku.

Zajedničko za albanska i srpska naselja su gomile smeća pored puteva, korita potoka i reka načičkana su nezamislivom količinom plastičnih kesa i otpadaka, koja još više bodu oči pod ogoljenim zimskim drvećem. U oštrom kontrastu sa plodnom zemljom, opori ukus nemaštine oseća se svuda.

Nedaleko od poslednjih kuća u Peći je punkt KFOR-a, na kome slovenački vojnik proverava dolazeća vozila. Na mestu gde se Rugovska klisura ruši u dolinu, oko puta koji se naslanja na zidove Pećke patrijaršije stoje bodljikava žica i naslagani džakovi sa peskom.

Na Kosovu i Metohiji, crkva ima ulogu ne sasvim shvatljivu narodu izvan tih prostora, čini se pomalo umornom od višedecenijskih priča o kosovskim problemima i posebnostima. Na primer, Pećka patrijaršija je duhovni centar, ali i mesto na kome se pomaže u rešavanju zemaljskih problema – socijalnih, emotivnih, komunalnih, privatnih. Još i više, crkva je garant opstanka na prostorima gde se teško traje, na kojima stvarnost, po rečima episkopa lipljanskog Jovana, "do podne podsjeća na Apokalipsu danas, od podne na Alo alo".

U jednom danu, episkop lipljanski razgovara o vraćanju nekadašnjeg lovačkog doma Patrijaršiji, planovima za njegovu obnovu kojima bi desetak ljudi dobilo posao bez koga nema ni normalnog života, problemima povratnika u selu Ljevoša, podeli božićnih paketića za decu, i o tome kome će otići pomoć koju je za jednu porodicu uputio Srbin iz Australije…

Episkop lipljanski Jovan je patrijarhov vikar koji predstavlja i zastupa patrijarha u Pećkoj patrijaršiji. On je i sekretar Odbora za KiM Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve, i rukovodi Kancelarijom Odbora u Pećkoj patrijaršiji. U okviru Kancelarije su biblioteka, arhiv, istraživački centar, a Kancelarija je tokom prošle godine pokrenula niz nemerljivo važnih aktivnosti za sadašnji i budući život Patrijaršije (vidi antrfile "Biblioteka, arhiv, istraživački centar"). "Crkva se bori za žive hramove, prazni zidovi ne znače ništa. Pećka patrijaršija jeste Pećka patrijaršija ako ostvaruje svoju funkciju, makar dijelom, da bude prestonica srpske crkve, ako ljudi oko nje žive i ako ona bogoslužbeno živi. Onda ona ostaje ono što stvarno jeste", kaže episkop lipljanski.

"Jedna od ideja prilikom stvaranja Kancelarije Odbora za KiM bila je da se ona ustali kao stabilna, čvrsta institucija koja će biti prisutna u Pećkoj patrijaršiji i na Kosovu i Metohiji. Narod je još od početka osamdesetih osjećao i izražavao potrebu da svetinje i sveta mjesta na Kosovu ne budu samo simboli u mučeničkoj provinciji nego da budu realna, živeća mjesta u glavnoj struji života naroda u cjelini."

KOSOVO, APOKALIPSA: Episkop Jovan kaže da je na Kosovo i Metohiju dolazio više puta tokom devedesetih godina, crkvenim poslovima kao monah, ali da je 1998. godina bila posebna.

(…)

Ceo tekst možete pročitati u novom broju nedeljnika Vreme koji je u prodaji od 10. januara 2013. Pretplatnici na internet izdanje nastavak mogu pročitati sa ovog linka. (Pretplatnici: prvo se ulogovati pa onda kliknuti.)