Četiri kilometra nizvodno od mesta Golubac, na strmim liticama pre ulaska u Đerdapsku klisuru, nalazi se Golubačka tvrđava. Sačuvana je lepa narodna priča o nastanku imena ovog mesta. Po njoj u gradu je nekada živela lepa devojka po imenu Golubana. Priče o njenoj lepoti stigle su i do turskog paše. Prosio ju je, donosio joj darove ne bi li se udala za njega, ali je ona i njega, kao i sve ostale prosce, neprestano odbijala. I, paša je naredio da se Golubana kazni. Devojku su vezali za jednu stenu nad Dunavom, ptice su unakazile njeno telo, i ona je izdahnula. Uspomena na lepu Golubanu je, međutim, ostala: mesto u kome je živela nazvano je po njoj Golubac.

Ne zna se ni ko ni kada je podigao Golubačku tvrđavu. Prvi put se pominje nakon smrti kralja Dragutina, 1335. godine, kao tvrđava sa ugarskom posadom. Car Lazar ju je zatim bezuspešno osvajao, da bi početkom XV veka ona ipak došla u srpski posed. Nakon smrti despota Stefana osvajaju je Turci i, uz kraće prekide, drže sve do početka XIX veka.

Utvrđenje je imalo devet visokih četvorougaonih kula povezanih bedemom sa ozupčenom šetnom stazom, i bilo je podeljeno na Unutrašnje i Spoljašnje utvrđenje. Na višem delu Unutrašnjeg utvrđenja nalazile su se citadela i tri kule spojene bedemima, a na citadeli je bila glavna kula, i verovatno žitnica i cisterna za vodu. U nižem delu, na obali Dunava, nalaze se ostaci dvospratne monumentalne palate iz prve polovine XV veka, uz koju je izgrađena šestospratna kula za odbranu i stanovanje. U okviru Spoljašnjeg utvrđenja postojala je kapija sa drvenim mostom preko vodenog rova, i dve kule. Priobalni deo Tvrđave imao je pristanište uz koje su Turci dogradili nisku okruglu topovsku kulu.

Tokom tridesetih godina prošlog veka kroz Golubačku tvrđavu je probijen magistralni put, a ulazna kapija je srušena bez prethodno urađene dokumentacije. Arheološka istraživanja, obnova i konzervacija Tvrđave rađena su sistematski tokom sedme i osme decenije prošlog veka, a onda su prekinuti.

Golubačka tvrđava je danas zapuštena i ugrožena bujanjem vegetacije, unutrašnji drveni prilazi kulama su truli, pa je posmatranje Tvrđave bezbedno samo spolja. Opština Golubac je pripremila projekat "Oživljavanje Golubačke tvrđave" koji bi se realizovao u saradnji sa Rumunijom. Strateški plan razvoja turizma predviđa i izmeštanje dela magistralnog puta koji prolazi kroz Tvrđavu, a ovog aprila je počela realizacija projekta osvetljavanja Tvrđave. U okviru oživljavanja kompleksa tvrđave Golubac, u planu je i izgradnja etno-hotela u srednjovekovnom stilu, prodavnice etno-zanatstva, etno-restorana, srednjovekovnog sela, prostora za viteške borbe, amfiteatra za održavanje raznih kulturnih manifestacija, pristaništa za turističke brodove…